Tysiące dzieci, którym wojna odebrała dom. Niezwykła kobieta, która zmierzyła się z Adolfem Eichmannem, aby je ratować. Austria, 1936 rok. Dla piętnastoletniego Stephana, chłopaka z zamożnej i wpływowej żydowskiej rodziny, naziści są zaledwie hałaśliwymi, pozbawionymi wpływów nudziarzami. Jego najbliższą przyjaciółką jest błyskotliwa Žofie-Helene, której matka prowadzi postępową antynazistowską gazetę. Gdy naziści przejmują kontrolę, ich beztroskie życie zamienia się w koszmar. Jest dla nich jednak iskierka nadziei. Holenderka Truus Wijsmuller, bojowniczka ruchu oporu, ryzykuje życiem, pragnąc ocalić jak najwięcej ludzkich istnień, i organizuje transport uchodźców do Wielkiej Brytanii. Musi zmierzyć się z Adolfem Eichmannem, nazistowskim biurokratą. Dzięki zdeterminowanej Truus zarówno Stephan oraz Zofie-Helene, jak i tysiące innych dzieci mają szansę na dotarcie za granicę, gdzie czeka ich równie niepewna przyszłość. __ ?Ostatni pociąg to absolutnie fascynująca, pięknie oddana historia miłości, straty i heroizmu wśród mrocznych dni poprzedzających II wojnę światową. Clayton doskonale oddaje napięcie i boleść tamtych czasów. To portret kobiet, które walczą o to, co wydaje się niemożliwe ? szansę na uratowanie dzieci?. ? Kristin Hannah, autorka bestsellerów Słowik i Wielka samotność ?Z zachwytem przeczytałam tę znakomitą książkę poruszającą temat kindertransportów, powieść, w której współczucie przeplata się z nadzieją i miłością. Dziękuję, Meg Waite Clayton, że przypomniałaś nam o tym, co może się dziać, kiedy dobrzy ludzie zmówią się przeciwko złu? [okładka]

Bodźcem do napisania tej książki była, jak to często bywa, inna książka. Wiele lat temu natknąłem się na niewielki tomik wydany przez Miriam Hochberg - Mariańską, która w czasie okupacji pracowała w krakowskim oddziale "Żegoty" (Rady Pomocy Żydom). Mariańska, Żydówka o świetnej "aryjskiej" urodzie, działała w konspiracji, była bardzo odważna i na fałszywych papierach szczęśliwie przezyła lata okupacji. Po wojnie jako przedstawicielka Centralnego Komitetu Żydów w Polsce jeździła po kraju, wyszukując żydowskie dzieci oddane na przechowanie katolickim rodzinom lub instytucjom. Wiele z tych dzieci było już osieroconych albo też krewni czy rodzice, którzy przezyli wojnę, nie wiedzieli, gdzie ich szukać. Oczywiście, zarówno rodzicom, jesli pozostali przy zyciu, jak i działaczom żydowskich organizacji ogromnie zalezało na odnalezieniu i odzyskaniu zgubionych dzieci, co niekiedy okazywało się to bardzo skomplikowane (...).Mariańska z wielkim oddaniem poświęciła się podjętej pracy i jeszcze w 1947r., pod auspicjami Centralnej Żydowskiej Komisji Historycznej, wydała małą książeczkę zatytułowaną "Dzieci oskarżają", w której zebrała relacje o losach kilkunastu żydowskich dzieci ich wybawicieli, a w przedmowie napisała, że pośród bohaterskich Polaków ratujących te dzieci znaleźli się ludzie, którzy poprosili, aby nie ujawniała ich nazwisk. I dodała takie wyjaśnienie: "W tej książce w wielu zeznaniach wymieniane są nazwiska ludzi, którzy dzieci zydowskie ratowali, w innych uzyto tylko inicjałów. Dlaczego - jesli nazwiska są znane?Nie wiem, czy jakiś człowiek poza granicami Polski pojmie i zrozumie fakt, że uratowanie zycia ściaganemu przez zbrodniarza, bezbronnemu dziecu może okryć kogoś wstydem i hańbą lub narazić na przykrości". [okł.]

Jak w 1937 roku w Niemczech bezpiecznie ukryć czwórkę żydowskich dzieci? Niemcy 1937 rok. Strach i donosicielstwo opanowały ulice miast. Ludzie znikają bez śladu. Prześladowania Żydów stały się codziennością. Kiedy SS aresztowało jej męża, Ruth Friedman bez niczyjej pomocy musi sobie jakoś poradzić z czwórką dzieci. Tylko ona może je ochronić przed nazistami. Ale dokąd ma się udać? Gdzie jej dzieci będą bezpieczne? Ruth musi pokonać wszechobecne obojętność, nienawiść i okrucieństwo, kiedy razem z dziećmi stara się uciec przed machiną hitlerowską, szykującą się do ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej. Wyjątkowo poruszająca powieść.[lubimyczytac.pl]

Mieszkający w okolicy Lwowa Tolek Klings, polski żołnierz żydowskiego pochodzenia, zostaje wcielony do armii we wrześniu 1939 roku. W domu zostają ukochana żona Klara i maleńki syn Juliusz. Po klęsce wrześniowej Tolek decyduje się na brawurową ucieczkę z węgierskiego obozu. Dzięki wyróżniającej go umiejętności bezwzrokowego pisania na maszynie unika śmierci i znajduje pracę w administracji wojskowej. Jest znany w armii pod przydomkiem Cudownie Maszynopiszący. Kiedy trafia do Brygady Strzelców Karpackich, przechodzi cały szlak bojowy, walcząc w Egipcie, Tobruku i we Włoszech. W armii panuje antysemityzm. Tolek jest dręczony, a współtowarzysze broni nieustannie go szkalują. Mężczyzna dostaje uszkodzony telegram od Klary kończący się słowami „…kłopoty”. Teraz tylko determinacja, aby wrócić do domu, trzyma go przy życiu.

Przypadkowe spotkanie Emila Silversteina i Ireny Sadowińskiej wiosną trzydziestego dziewiątego roku kilka miesięcy później uruchomi lawinę wojennych zdarzeń. Ona jest „Irką od biednych”, wrażliwą na każde nieszczęście, on – Żydem, dla którego jedynym ratunkiem jest kryjówka po aryjskiej stronie. Irena, wbrew rodzinie, ratuje Emila; pcha ją do tego nie tylko chrześcijański ideał agape – zakochuje się w tym mężczyźnie. Ich związek, mimo że sekretny, zmieni życie najbliższych im osób. Zwrotnica losu zostaje nieodwracalnie przestawiona – niektóre wydarzenia zdarzą się szybko, inne – wiele lat później. Irena chciała czynić dobro, to był motor jej działań. Dlaczego więc powojenne życie jej i ocalonego Emila toczy się w smudze smutku? Dlaczego tak naprawdę rodzina zerwała z nimi kontakt? Co kryło się pod zwrotem „to nie jest temat do rozmów”, często powtarzanym przez Sadowińskich? Śmierć Ireny nie kończy tej opowieści. W ręce jej syna Krzysztofa trafia list z Niemiec. To dopiero początek wstrząsającej, trudnej i bardzo ludzkiej historii, w której wszyscy pragnęli miłości, a efektem tych pragnień stawały się ból i niespełnienie. Czy Krzysztof rozplącze wszystkie supły losu, czy uda mu się zrozumieć i nie oceniać swoich przodków? I co zrobi z nowo zdobytą wiedzą, która wstrząśnie i jego obecnym życiem?... To, co się pamięta, nie zawsze jest tym, co się wydarzyło. To, co się wydarzyło, nie zawsze jest takie, jakim się wydawało.