Bodźcem do napisania tej książki była, jak to często bywa, inna książka. Wiele lat temu natknąłem się na niewielki tomik wydany przez Miriam Hochberg - Mariańską, która w czasie okupacji pracowała w krakowskim oddziale "Żegoty" (Rady Pomocy Żydom). Mariańska, Żydówka o świetnej "aryjskiej" urodzie, działała w konspiracji, była bardzo odważna i na fałszywych papierach szczęśliwie przezyła lata okupacji. Po wojnie jako przedstawicielka Centralnego Komitetu Żydów w Polsce jeździła po kraju, wyszukując żydowskie dzieci oddane na przechowanie katolickim rodzinom lub instytucjom. Wiele z tych dzieci było już osieroconych albo też krewni czy rodzice, którzy przezyli wojnę, nie wiedzieli, gdzie ich szukać. Oczywiście, zarówno rodzicom, jesli pozostali przy zyciu, jak i działaczom żydowskich organizacji ogromnie zalezało na odnalezieniu i odzyskaniu zgubionych dzieci, co niekiedy okazywało się to bardzo skomplikowane (...).Mariańska z wielkim oddaniem poświęciła się podjętej pracy i jeszcze w 1947r., pod auspicjami Centralnej Żydowskiej Komisji Historycznej, wydała małą książeczkę zatytułowaną "Dzieci oskarżają", w której zebrała relacje o losach kilkunastu żydowskich dzieci ich wybawicieli, a w przedmowie napisała, że pośród bohaterskich Polaków ratujących te dzieci znaleźli się ludzie, którzy poprosili, aby nie ujawniała ich nazwisk. I dodała takie wyjaśnienie: "W tej książce w wielu zeznaniach wymieniane są nazwiska ludzi, którzy dzieci zydowskie ratowali, w innych uzyto tylko inicjałów. Dlaczego - jesli nazwiska są znane?Nie wiem, czy jakiś człowiek poza granicami Polski pojmie i zrozumie fakt, że uratowanie zycia ściaganemu przez zbrodniarza, bezbronnemu dziecu może okryć kogoś wstydem i hańbą lub narazić na przykrości". [okł.]

Wzruszająca opowieść o miłości i przetrwaniu, inspirowana prawdziwymi wydarzeniami. Austria, 1938. Kristoff terminuje u żydowskiego mistrza grawerskiego, projektanta i twórcy znaczków. Miłość, która zastaje Kristoffa wśród brutalnego chaosu wojny, każe mu znaleźć sposób, by ocalić ukochaną Elenę, a przy okazji także siebie. Los Angeles, 1989. Katie przechodzi trudny okres. Musiała umieścić swojego ojca w domu opieki i jest w trakcie rozwodu. W czasie porządków odkrywa kolekcję znaczków ojca, którą oddaje do wyceny, a filatelista Benjamin znajduje wśród nich niespotykany austriacki znaczek z czasów drugiej wojny światowej, naklejony na kopertę, zawierającą prawdopodobnie list miłosny. Katie i Benjamin wspólnie rozpoczynają poszukiwania, które odkryją przed nimi tragiczną historię miłości. [lubimyczytac.pl]

Lale Sokołow trafił do Auschwitz w 1942 roku jako dwudziestosześciolatek. Jego zadaniem było tatuowanie numerów na przedramieniach przybywających do obozu więźniów. Naznaczanie ich. Pewnego dnia w kolejce stanęła młoda przerażona dziewczyna - Gita. Lale zakochał się od pierwszego wejrzenia. I obiecał sobie, że bez względru na wszystko uratuje ją. Wykorzystał swoją pozycję nie tylko, by jej pomóc. W obozie po raz pierwszy rozmawiali, flirtowali, wymienili pocałunki. Ich uczucie przetrwało nazistowskie piekło: po wyzwoleniu odnaleźli się, pobrali i spędzili razem resztę życia. Lale Sokołow zdecydował się opowiedzieć swoją historię dopiero po śmierci Gity. To łamiąca serce, a jednocześnie pełna otuchy opowieść. Opowieść, która daje siłę nawet w najmroczniejszych snach. [Okładka]

Kiedy są dziewczynkami, Cibi, Magda i Livi obiecują ojcu, że zostaną razem bez względu na wszystko. Wiele lat później, gdy trwa wojna, naziści wywożą szesnastoletnią Livi do Auschwitz. Jej starsza siostra Cibi wyrusza za nią - zamierza ją ochronić lub umrzeć przy niej. Magda ukrywa się w rodzinnym mieście na Słowacji, ale w końcu zostaje schwytana. W horrorze obozu zagłady trzy piękne siostry spotykają się ponownie. Choć żyją w najgorszym koszmarze, są razem. Składają sobie kolejną obietnicę: że będą żyć. Ich walka o przetrwanie wyrwie je z piekła Auschwitz, lecz będą musiały przetrwać marsz śmierci przez rozdartą wojną Europę, by ostatecznie trafić do ojczyzny, teraz pod rządami komunistów. Zdeterminowane, żeby zacząć od nowa, wyruszają w kolejną podróż - do Izraela. Pięknie opowiedziane Trzy siostry ścisną wam serce, zadziwią odwagą i siostrzaną miłością. Dwie z nich mieszkają dziś w Izraelu, otoczone rodziną i przyjaciółmi. Wybrały Heather Morris, aby opowiedziała ich historię.

Jak w 1937 roku w Niemczech bezpiecznie ukryć czwórkę żydowskich dzieci? Niemcy 1937 rok. Strach i donosicielstwo opanowały ulice miast. Ludzie znikają bez śladu. Prześladowania Żydów stały się codziennością. Kiedy SS aresztowało jej męża, Ruth Friedman bez niczyjej pomocy musi sobie jakoś poradzić z czwórką dzieci. Tylko ona może je ochronić przed nazistami. Ale dokąd ma się udać? Gdzie jej dzieci będą bezpieczne? Ruth musi pokonać wszechobecne obojętność, nienawiść i okrucieństwo, kiedy razem z dziećmi stara się uciec przed machiną hitlerowską, szykującą się do ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej. Wyjątkowo poruszająca powieść.[lubimyczytac.pl]

Mieszkający w okolicy Lwowa Tolek Klings, polski żołnierz żydowskiego pochodzenia, zostaje wcielony do armii we wrześniu 1939 roku. W domu zostają ukochana żona Klara i maleńki syn Juliusz. Po klęsce wrześniowej Tolek decyduje się na brawurową ucieczkę z węgierskiego obozu. Dzięki wyróżniającej go umiejętności bezwzrokowego pisania na maszynie unika śmierci i znajduje pracę w administracji wojskowej. Jest znany w armii pod przydomkiem Cudownie Maszynopiszący. Kiedy trafia do Brygady Strzelców Karpackich, przechodzi cały szlak bojowy, walcząc w Egipcie, Tobruku i we Włoszech. W armii panuje antysemityzm. Tolek jest dręczony, a współtowarzysze broni nieustannie go szkalują. Mężczyzna dostaje uszkodzony telegram od Klary kończący się słowami „…kłopoty”. Teraz tylko determinacja, aby wrócić do domu, trzyma go przy życiu.

Fanni podała cyjanek swojemu synowi Jurkowi. Mama Biety, dziewczynki urodzonej w warszawskim getcie, uśpiła ją luminalem, umieściła w drewnianej skrzynce i w ten sposób przemyciła na aryjską stronę. Do skrzynki włożyła jeszcze srebrną łyżeczkę z wygrawerowanym imieniem i datą urodzin. Inna matka w czasie likwidacji łódzkiego getta zażyła cyjanek, a córkę wyrzuciła za okno miała tylko jedną porcję trucizny. Dziewczynka przeżyła, bo spódniczką zahaczyła o latarnię. Hanę trzy razy ratowała służąca rodziców, Zosia. Potem, gdy dobrze sytuowani krewni chcieli wziąć Hanę do siebie, nie potrafiła porzucić polskiej matki. Patrycja Dołowy wydobywa bo kopanie w takich wspomnieniach to ciężka praca historie żydowskich matek, które by ratować swoje dzieci, stawały przed tragicznymi wyborami, przybranych matek, które nie zawsze potrafiły rozstać się z ocalonymi dziećmi, i dzieci, często już na zawsze rozdartych pomiędzy dwiema tożsamościami, dwiema rodzinami, między poczuciem winy, wdzięcznością i żalem. Ta książka jest o szczęściu w nieszczęściu. Autorka przynosi nam historie ludzi, którzy żyją, bo ponad siedemdziesiąt lat temu zostali obdarowani drugą mamą. Patrycja Dołowy zabrała mnie w najgłębsze rewiry samotności i opuszczenia, ale nie porzuciła na dnie dała szansę wynurzenia się, ale już w zupełnie innym miejscu. Mikołaj Grynberg [okładka]

Przypadkowe spotkanie Emila Silversteina i Ireny Sadowińskiej wiosną trzydziestego dziewiątego roku kilka miesięcy później uruchomi lawinę wojennych zdarzeń. Ona jest „Irką od biednych”, wrażliwą na każde nieszczęście, on – Żydem, dla którego jedynym ratunkiem jest kryjówka po aryjskiej stronie. Irena, wbrew rodzinie, ratuje Emila; pcha ją do tego nie tylko chrześcijański ideał agape – zakochuje się w tym mężczyźnie. Ich związek, mimo że sekretny, zmieni życie najbliższych im osób. Zwrotnica losu zostaje nieodwracalnie przestawiona – niektóre wydarzenia zdarzą się szybko, inne – wiele lat później. Irena chciała czynić dobro, to był motor jej działań. Dlaczego więc powojenne życie jej i ocalonego Emila toczy się w smudze smutku? Dlaczego tak naprawdę rodzina zerwała z nimi kontakt? Co kryło się pod zwrotem „to nie jest temat do rozmów”, często powtarzanym przez Sadowińskich? Śmierć Ireny nie kończy tej opowieści. W ręce jej syna Krzysztofa trafia list z Niemiec. To dopiero początek wstrząsającej, trudnej i bardzo ludzkiej historii, w której wszyscy pragnęli miłości, a efektem tych pragnień stawały się ból i niespełnienie. Czy Krzysztof rozplącze wszystkie supły losu, czy uda mu się zrozumieć i nie oceniać swoich przodków? I co zrobi z nowo zdobytą wiedzą, która wstrząśnie i jego obecnym życiem?... To, co się pamięta, nie zawsze jest tym, co się wydarzyło. To, co się wydarzyło, nie zawsze jest takie, jakim się wydawało.

Wielkim tematem Hanny Krall jest los człowieka uwikłanego w okrucieństwa historii, schwytanego w jej miażdzące mechanizmy, upodlanego i unicestwianego przez nią. Jednakże to pisarstwo, tematycznie tak bardzo zanurzone w przeszłości, poświęcone zmaganiom pamięci z zapomnieniem, jest całe obrócone w przyszłość, skierowane do młodych pokoleń, do tych, którzy przychodzą i zdobywają świadomość. [okładka]