Jest rok 1932. Gertruda Stein, z dnia na dzień, staję się sławna. „Autobiografia Alicji B. Toklas” bije rekordy popularności i szybko osiąga status książki kultowej. Sama Gertruda Stein staje się zaś postacią kultową. Kim jest pani Stein? Prawie sześćdziesiąt lat po jej śmierci niewiele osób o niej pamięta, choć „Autobiografię...” wciąż czyta się z wypiekami na twarzy. Po wydaniu „Autobiografii...” Gertuda Stein zyskuje wiele wrogów. Georges Braque, Tristan Tzara, Henri Matisse i jeszcze kilku malarzy podpisuje się pod listem otwartym “Świadectwo przeciwko Gertudzie Stein”. Co ciekawe, obrażają się na nią wyłącznie malarze. Nie licząc, zawsze drażliwego na swoim punkcie, Ernesta Hemingwaya, który staję się jej śmiertelnym wrogiem, choć za młodu biegał przynosić jej do oceny wszystko, cokolwiek wyszło spod jego pióra, a może właśnie dlatego. Niewykluczone też być może, że powodem jego antypatii było zdanie, którym go kiedyś podsumowała: "Erneście, zbiór obserwacji, to jeszcze nie literatura." „Autobiografia...” jest wspaniałym świadectwem pierwszych trzydziestu lat dwudziestego wieku. Gertruda była przyjaciółka Picassa i pierwszą kolekcjonerką obrazów kubistycznych. Wszyscy malarze z tego kręgu gościli u niej na obiadach, gotowanych przez nieodłączna towarzyszkę jej życia, tytułową Alicję B. Toklas. Jest zatem „Autobiografia...” galerią błyskotliwych portretów, niezwykłych anegdot i sławnych postaci. Ale nie tylko. Jak mówi moja dziewczyna, najfajniejsze u Gertrudy Stein jest to, o czym pisze i to, o czym nie pisze. Pozornie to zdanie można by odnieść do każdego pisarza. Ale w istocie Gertruda jest wyjątkowa. Weźmy, na przykład, bitwę po Marną, której trzy opisy mamy w „Autobiografii...” Pierwszy ogranicza się do tego, że Alicja i Gertruda dostały list opisujący tę bitwę i obie są nim zachwycone. Drugi, przedstawiony przez niejaką Nelli (dziewczyna, która nazwała Picassa przystojnym pucybutem) mówi o tym, jak z powodu bitwy miała problemy ze złapaniem taksówki w interesującym ją kierunku, choć oferowała suty napiwek. Trzeci jest autorstwa Alfy. Opowiada on jak siedział sobie w kawiarni i zobaczył masę koni ciągnących masę wozów. Było tam też dużo żołnierzy, a na skrzyniach napis Banque de France. To było złoto, które sobie odjeżdżało przed rozpoczęciem bitwy - komentuje Alfa. Czyż nie dowiadujemy się wielu ciekawych rzeczy o bitwie pod Marną? Przykłady są drastyczne, ale prawda jest jeszcze bardziej zaskakująca. Świat, który opisuje Stein, jest światem, który widzimy na co dzień, ale którego nie dostrzegamy i dopiero musi przyjść taka kobieta, żeby pokazać go nam w całej jego wyrazistości, w całej ironiczności i groteskowości, świat pełen piękna i uroku. Urok to ważne słowo u autorki „Autobiografii...” Ciągle się czymś zachwyca i uważa, że jest urocze. Ale nie jest to podniecenie podlotka, ale zachwyt geniusza. Że Gertruda Stein była geniuszem, nie mam wątpliwości. Zresztą nigdy nie zamierzała być nikim innym...[lubimyczytac.pl]

Był tytanem pracy, pisał po dwanaście godzin dziennie, stojąc przy pulpicie i wypijając morze kawy. Wynikało to po częsci z faktu, że zajmował się robieniem interesów, do których nie miał jednak szczęśliwej reki - i nieustannie tonął w długach. Dziwił się, że zecerzy składający jego książki czytają je z zachwytem, choć ostrze satyry wymierzone było także w stanu niższe. Burżuazja nie chciała przyjąć go w swoje szeregi, nie dostał się do Akademii Francuskiej i mimo wielu starań nie został posłem. A Kościół katolicki, któremu pragnął wiernie służyć, wpisał wszystkie jego książki na indeks. Mimo braku urody był obiektem westchnień: biła od niego inteligencja i nonszalancja. Skrzętnie odnotowywał odwiedziny kobiet w swojej sypialni. Przez osiemnaście lat romansował z zamężną Eweliną Flańską, z którą wziął ślub, gdy owdowiała. Wkrótce potem w wieku pięćdziesięciu jeden lat zmarł na serce. [okładka]

Günter Steffens, współczesny powieściopisarz zachodnioniemiecki (ur. w 1922 r. w Kolonii), debiutował przed kilkunastu laty mikropowieścią "Der Platz", której ukazanie się pozostało właściwie nie zauważone. Później zamilkł na dziesięć lat i dopiero w r. 1976 zachodnioniemieckie wydawnictwo Kiepenheuer & Witsch opublikowało drugą jego powieść, "Bliżej szczęścia" (Die Annäherung an das Glück), która stała się sensacją literacką roku. Kanwą powieści jest kilka lat życia narratowa (jednocześnie głównego bohatera), zawartych między chorobą i śmiercią jego żony a jego własnym samounicestwieniem. Na kilkuset stronach książki, pisanej w formie monologu wewnętrznego adresowanego do różnych osób z dawnego kręgu przyjaciół, przedstawia Steffens historię fizycznego i psychicznego upadku spowodowanego śmiercią najbliższej osoby. W powieści Steffensa (zawierającej wiele elementów autobiograficznych) akcja jest stosunkowo uboga, znakomita część książki wprowadza czytelnika w sferę doznań, stanów i myśli narratora, opisywanych nie tylko bardzo drobiazgowo - chciałoby się powiedzieć: analitycznie - lecz także z niezwykłą szczerością, nie cofającą się przed obnażaniem spraw najbardziej intymnych. W kilku słowach można by określić tę powieść jako historię walki z lękiem i wstrętem do życia: śmierć żony stała się dla bohatera niejako utratą chroniącej go tarczy, strach zaczął nań bezlitośnie napierać, nieustannie przypominając, że groźne nieoczekiwane może uderzyć w każdej chwili. Mistrzowska technika pisarska, subtelne oddanie stanów psychicznych, liczne dygresje filozoficzne, literackie i kulturowe sprawiają, iż powieść Steffensa może zafrapować nawet bardzo wybrednego czytelnika. [okładka]

Twórczości Gombrowicza można także stawiać pytania - jeśli wolno tak powiedzieć - problemowe. Jaka była "metafizyka" pisarza? Jak radził sobie z własną polskością? Jak odnosił się do literatury, z którym razem rosła jego włąsna? Dlaczego pisał sztuki, choć nigdy (lub niezmiernie rzadko) chodził do teatru? Takich pytań sa oczywiście dziesiątki, omówiłem tylko kilka, które mnie najbardziej intrygowały. Kończę krótkim wspomnieniem ze spotkań z Gombrowiczem, może mało wyrazistych, bo już wtedy domyślałem się jego literackiej strategii i ta świadomość porażała spontaniczność naszych rozmów. Ale przecież wszystko, co o największych pamiętamy, winno zostać zapisane, może więc i tych parę spostrzeżeń kogoś jeszcze zaciekawi. [okł.]

W 1774 roku Francisco Goya przeniósł się do Madrytu. Otrzymał zamówienie na projekty z królewskiej manufaktury tapiserii Santa Barbara. Miał wtedy 28 lat. Wychował się na prowincji, w Saragossie, gdzie pobierał nauki u tamtejszych artystów. Zamówienie na kartony do tapiserii otrzymał nie z powodu wybitnego talentu, ale rodzinnych koneksji. Rok wcześniej ożenił się, a jego szwagier, uznany w Madrycie malarz, załatwił mu tę pracę.... [okł.]

Rodakowski namalował ponad 90 obrazów olejnych, wykonał kilkaset szkiców i studiów. Najważniejszą część jego artystycznego oeuvre stanowią bez wątpienia portrety, które można podzielić na prywatne i reprezentacyjne. W wizerunkach reprezentacyjnych postacie, czasem nawet bliskie artyście, ukazane sa na tle monumentalnej architektury. W portretach tych, np. siostry artysty wychodzącej z kościoła w stroju ślubnym, czy żony, stojącej na balkonie w wieczornej sukni, brakuje pogłębionej charakterystyki psychologicznej, co sprawia, że są one poprawne, lecz nie doskonałe. Najważniejszym elementem tych dzieł wydaje się strona dekoracyjna - bogate, rozbudowane tło i strój postaci, m. in. mistrzowsko namalowane aksamity, kotonki i futra. [okł.]

Dla epoki przełomu XIX i XX w., zwanej epoką neoromantyzmu, właściwa była fascynacja literaturą romantyczną, a zwłaszcza ideą posłannictwa narodowego, apoteozą jednostki i akceptacją jej praw do wolności. Hołdowano romantycznemu pojęciu narodu i ideii narodu idealnego. Kontynuowano romantyczną problematykę sztuki narodowej, nawiązywano do wielu założeń romantycznej filozofii. W malarstwie polskim czołowym neoromantykiem był Jacek Malczewski, twórca o ogromnym dorobku artystycznym, który pozostawił dzieła o treściach oscylujących wokół problemów ojczyzny, życia, śmierci, a także pomiędzy romantycznymi wizjami a metafizyką. Inspirował się sztuką antyku, polskim romantyzmem, stosował młodopolską symbolikę. [okł.]

W świadomości Polaków Józef Chełmioński, obok Jana Matejki i Artura Grottgera, wciąż pozostaje artystą najbardziej znanym i najwyżej cenionym. Jego twórczość, podobnie jak "Pan Tadeusz" Adama Mickiewicza, urosła do rani mitu, którego sugestywna siła trwa do dziś. Rozpatrywana w optyce sztuki narodowej, choć stała się kwintesencją "polskości" w malarstiwe XIX i początku XX w. [...] Pomimo wielu lat spędzonych za granicą, w głównych ośrodkach artystycznych, jakim był ówczesny Paryż czy Monachium, dwie tylko krainy pozostały jedynym i wyłącznym przedmiotem malarskich urzeczeń Chełmońskiego - owiana romantyczną legendą Ukraina i rodzinna ziemia łowiecka. Uroki tej ostatniej chłonął od najmłodszych lat, była ona istotną treścią jego życia i źródłem głębokich wzruszeń. [okł.]

Od 1869r. niewielki krakowski dworek, zwany obecnie "Kossakówką", był gniazdem Kossaków - wszechstronnie utalentowanej malarsko i literacko rodziny, w której po mieczu przekazywany był talent malarski, a po kądzieli zdolności literackie. Malarze to: Juliusz, protoplasta dynastii artystycznej; jego bezdzietnie zmarły brat Leon, uczestnik powstań i Sybirak, po amatrosku zajmujący się akwarelą; syn Juliusza i kontynuator jego sztuki - Wojciech; syn Wojciecha Jerzy; wreszcie drugi wnuk Juliusza, syn Stefana - Karol. Talent pisarski pań ujawnił się dopiero w trzecim pokoleniu, u obu córek Wojciecha: poetki Marii Pawlikowskiej - Jasnorzewskiej, malującej też delikatne akwarele, i pisarki Magdaleny Starzewskiej - Niewidomskiej, piszącej pod pseudonimem Magdaleny Samozwaniec, oraz u córki Tadeusza, bliźniaczego brata Wojciecha - powieściopisarki Zofii Kossak Szczuckiej - Szatkowskiej. [okł.]

Mieszkając w Krakowie, Leon Wyczółkowski wielokrotnie wyjeżdżał w Tatry. Owocem tych wyjazdów były studia pejzażowe gór, wówczas główny temat jego twórczości. Od 1904 r. powstało kilkadziesiąt pejzaży tatrzańskich, malowanych olejno, akwarelą, najczęściej pastelem. Góry urzekły go tajemniczością, potęgą, zmienną kolorystyką zależną od pory roku czy dnia. Powstały olejne widoki: Giewontu, Morskiego Oka, Murania. Wczesne pejzaże tatrzańskie mają przygaszoną gamę barwną, są prawie monochromatyczne. Artysta malował je w mgliste, pochmurne dni. Ukazywał górskie stoki, hale, doliny, drewniane szałasy. Interesował go kolor w naturze jako wartość sama w sobie, jako organiczny wyraz kształtu. Przedstawiając naturę, używał czystych barw. [okł.]